ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΟΥ ΠΑΜΕ
 |
| Ο «Ριζοσπάστης» όπως κυκλοφόρησε στις 22/8/1923 καθώς η λογοκρισία αφαίρεσε τα κείμενα για την απεργία |
Εκδήλωση στο μνημείο των 11 νεκρών εργατών στο Πασαλιμάνι, που δολοφονήθηκαν από την αστική τάξη στη μεγάλη απεργία της 23ης Αυγούστου του 1923, διοργανώνει η Γραμματεία Πειραιά του ΠΑΜΕ σήμερα Σάββατο, στις 8 το βράδυ, με αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων από τη μέρα εκείνη, που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παρακαταθήκες για το εργατικό κίνημα.
Απέναντι στη βάρβαρη επίθεση της αστικής τάξης την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Γραμματείας, «η εργατική τάξη εκείνη την εποχή σήκωσε ψηλά το ανάστημά της. Δεν παραδόθηκε, δεν έσκυψε το κεφάλι. Δεν άφησε την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία να κυριεύσουν τους χιλιάδες απελπισμένους. Οργανωμένη, μέσα από τα συνδικάτα της, έδωσε πολύτιμο αγώνα. Στόχευσε τους πραγματικούς αντιπάλους. Τη μεγάλη εργοδοσία και τα κόμματα που την υπηρετούν. Το ΣΕΚΕ (σ.σ.: μετέπειτα ΚΚΕ) πρωτοστάτησε στην οργάνωση και την καθοδήγηση των αγώνων των εργαζομένων».
Το ιστορικό
Η πολιτική κατάσταση της εποχής καθορίζεται από την ήττα στον μικρασιατικό πόλεμο. Στην κυβέρνηση βρίσκεται η «Επαναστατική Κυβέρνησις», των Πλαστήρα, Γονατά. Υπουργός Οικονομικών και υπεύθυνος για ζητήματα Εργατικής Πολιτικής είναι ο μεγαλοβιομήχανος Ανδρέας Χατζηκυριάκος.
Οι καπιταλιστές θεωρούν ότι η ύπαρξη χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων θα δώσει το πλεονέκτημα να ξεκινήσουν σφοδρή επίθεση ενάντια στο προλεταριάτο για να μειώσουν ως και 50% το μεροκάματο, να πάρουν πίσω τις αυξήσεις των ημερομισθίων που κατέκτησαν οι εργάτες 4 χρόνια πριν, μετά την πρώτη επιτυχημένη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ. Πρόσχημα, η «ανταγωνιστικότητα».
Η Πρωτομαγιά του 1923 γιορτάζεται στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη από το Εργατικό Κέντρο Πειραιά (40 σωματεία) και από 20 σωματεία των Αθηνών.
Κύρια αιτήματα: Αύξηση με βάση τη μεταλλική δραχμή. Εφαρμογή του 8ωρου. Δημιουργία Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας.
Η κυβέρνηση μετά από 20 μέρες απαντά στη ΓΣΕΕ και στα Εργατικά Κέντρα Πειραιά - Αθηνών ότι είναι αδύνατη η ικανοποίηση των αιτημάτων.
Ταυτόχρονα απολύονται εκατοντάδες εργαζόμενοι από τα εργοστάσια λιπασμάτων και τα υαλουργεία.
Αρχές Ιούνη του 1923: Πολλές επιχειρήσεις κλείνουν εκβιάζοντας μείωση ημερομισθίων, ενώ συνεχίζονται οι μαζικές απολύσεις. Οι σιδηροβιομήχανοι μειώνουν τα μεροκάματα κατά 30%.
9 Ιούνη: Πραγματοποιείται κοινή σύσκεψη ΓΣΕΕ και Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Αποφασίζεται ότι καταρχήν μπορεί να γίνει δεκτή η μείωση των ημερομισθίων, αλλά με τον όρο το κράτος να μειώσει τις τιμές των ειδών μονοπωλίου και του ψωμιού.
21 Ιούνη: Συνέρχεται κοινή επιτροπή εργαζομένων και κράτους για το ζήτημα της ανεργίας. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ζητούν μείωση των ημερομισθίων 25-30%. Οι ναυτεργάτες δηλώνουν πως δεν αποδέχονται τέτοια μείωση και προειδοποιούν με απεργιακούς αγώνες. Η κυβέρνηση τους απειλεί με επιστράτευση.
Αρχές Ιούλη: Γίνεται απεργία από τους εργάτες Λαυρίου με αιτήματα το 8ωρο και την αύξηση των ημερομισθίων.
Απεργούν και οι ράπτες. Έραβαν μόνο σακάκια και γιλέκα, όχι παντελόνια.
4 Ιούλη: Αναστέλλεται η ισχύς του νόμου 2112 που απαγορεύει τις μαζικές απολύσεις.
9 Αυγούστου: Οι μυλεργάτες του Πειραιά πυροδοτούν τη γενική απεργία, απαιτώντας από τους αλευροβιομήχανους: Να μην ισχύσει η μείωση 35% στα εισοδήματά τους. Να πληρωθούν τα περικομμένα ημερομίσθια. Να επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοί τους. Να αποζημιωθούν οι τυχόν μη επανερχόμενοι.
Η απεργία επεκτείνεται. Ομοσπονδία και Σωματεία επισιτισμού στις υπόλοιπες πόλεις προχωρούν σε απεργία. Το Εργατικό Κέντρο Πειραιά και η ΓΣΕΕ καλούν σε υλική συμπαράσταση στους απεργούς.
17 Αυγούστου: Οι ναυτεργάτες παίρνουν τη σκυτάλη της απεργίας. Το λιμάνι παραλύει. Είκοσι πλοία δεν καταφέρνουν να αποπλεύσουν. Το απόγευμα, οι φορτοεκφορτωτές μπαίνουν στην απεργία.
18 Αυγούστου: Η απεργία από πόλη σε πόλη έχει αρχίσει ν' απλώνει σ' όλη την Ελλάδα.
19 Αυγούστου, Κυριακή: Στην Αθήνα γίνεται πανεφεδρική συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα». Παντού στους δρόμους κυκλοφορούν ομάδες αστυνομικών. Οι περίπολοι στον Πειραιά πιάνουν ναυτεργάτες και τους μεταφέρουν με τη βία στα πλοία.
19 Αυγούστου: Συλλαμβάνονται μέλη της διοίκησης της Ναυτεργατικής Ομοσπονδίας. Μετά από αυτή την κατάσταση η διοίκηση του Εργατικού Κέντρου Πειραιά αποφασίζει πανεργατική απεργία. Η τελική, όμως, απόφαση θα εξαρτηθεί από τη ΓΣΕΕ.
20 Αυγούστου: Απεργούν ηλεκτροτεχνίτες, σιδηροδρομικοί του ηλεκτρικού, τροχιοδρομικοί, καπνεργάτες, εργάτες Τύπου, εργάτες του Τελωνείου. Η κυβέρνηση καλεί απεργοσπάστες απ' το στρατό και την αστυνομία. Όλα τα αστυνομικά τμήματα και οι φυλακές γεμίζουν με απεργούς. Περίπολοι του Πολεμικού Ναυτικού συλλαμβάνουν περίπου 200 ναυτοθερμαστές για να τους βάλουν να δουλέψουν υποχρεωτικά. Τα πληρώματα πλοίων με ξένη σημαία που καταπλέουν στον Πειραιά δηλώνουν την υποστήριξή τους στην απεργία.
Την ίδια μέρα η κυβέρνηση αποφασίζει τη διάλυση των αναγνωρισμένων εργατικών σωματείων!
Η ΓΣΕΕ δηλώνει ότι επεκτείνει τις απεργίες σ' ολόκληρη τη χώρα, ενώ στον Πειραιά πραγματοποιείται σύσκεψη του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, της Ναυτικής Ομοσπονδίας και των Ομοσπονδιών Σιδηροδρομικών, Ηλεκτροκινήσεως, Επισιτισμού και της ΓΣΕΕ.
Τα κύρια αιτήματα της απεργίας είναι: Σταθεροποίηση των ημερομισθίων με βάση τον τιμάριθμο. Μέτρα κατά της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας. Απόλυση κρατούμενων απεργών. Κατάργηση της λογοκρισίας επί των εργατικών ζητημάτων. Απαγόρευση της εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών και άλλα. Απ' όλη την Ελλάδα φτάνουν τηλεγραφήματα για συμμετοχή στην απεργία της ΓΣΕΕ.
21 Αυγούστου: Εφημερίδες δεν βγαίνουν. Σε επιτροπή εργατών ο Πλαστήρας δηλώνει πως δε δέχεται συζήτηση με απεργούς. Ο Πειραιάς μπλοκάρεται με στρατό και μηχανοκίνητα. Τα αρχεία των εργατικών σωματείων κατάσχονται. Ομάδες εργατών κυνηγιούνται στους δρόμους των συνοικιών του Πειραιά απ' τις αστυνομικές περιπόλους. Σκορπούν και ξανασμίγουν σε μικρότερες ομάδες, προσπαθώντας να συγκεντρωθούν στην πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου. Οι ναυτεργάτες έχουν ορίσει συγκέντρωση στα γραφεία της Ναυτικής Ομοσπονδίας. Αποσπάσματα του Α' Σώματος Στρατού παίρνουν θέσεις μάχης. Βγαίνουν στους δρόμους τανκς. Αντλίες νερού της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας πιάνουν δουλειά σε βάρος των εργατών. Κάπου ακούγεται να κροταλίζει ένα πολυβόλο.
22 Αυγούστου: Οι απεργοί σπάζουν τις στρατιωτικές ζώνες και ξεχύνονται στο Πασαλιμάνι. «Κάτω η κυβέρνηση των εργοδοτών!», «Αφοπλίστε τους τρομοκράτες!». Σφυρίζουν οι σφαίρες ανάμεσα στους εργάτες. Σκοτώνονται τρεις.
23 Αυγούστου: Στην πλατεία Πασαλιμανιού πραγματοποιείται μεγάλη πανεργατική συγκέντρωση από τη ΓΣΕΕ και το ΕΚ Πειραιά. Η κυβέρνηση, έντρομη, δίνει εντολή να χτυπηθούν οι απεργοί. Στρατός και αστυνομία επιτίθενται με σφοδρότητα στους συγκεντρωμένους. Απολογισμός: 11 νεκροί εργάτες, 100 τραυματίες, 500 περίπου συλληφθέντες.
24 Αυγούστου: Η τάξη έχει επιβληθεί με τανκς στους δρόμους και απαγόρευση της κυκλοφορίας. Όλα είναι βυθισμένα στο πένθος και στην πνιγμένη οργή.
Μετά τα αιματηρά γεγονότα του Πασαλιμανιού η απεργία λύνεται, όμως η απεργία και τα γεγονότα που ακολούθησαν βοήθησαν στην ταξική συνειδητοποίηση ενός μεγάλου μέρους του προλεταριάτου.
