Μια αλλιώτικη ιστογραφή (σε δύο μέρη, Α' και Β') με άρωμα… θείας λειτουργίας (μετά κηρύγματος στο τέλος, όπως συνηθίζεται)
Ο τίτλος της σημερινής ιστογραφής είναι ακριβώς ο τίτλος ποιητικής συλλογής του Μάνου Παναγόπουλου (Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή), πλην άλλη σχέση δεν υπάρχει της ιστογραφής με την ποιητική συλλογή.
(Συνέχεια από το προηγούμενο)
Στην αρχή δεν πέρναγε μέρα να μην αναφερθούμε, έστω και για λίγο, στην περίεργη αυτή ιστορία του ιδιόρρυθμου φίλου μας επιστήμονα. Μα ο πανδαμάτορας χρόνος στο διάβα του ξεθωριάζει και τις πλέον ανεξίτηλες εντυπώσεις και αμβλύνει και τα πλέον έντονα συναισθήματα της στιγμής που ερχόμαστε σε πρώτη επαφή (ζώντας τα ή μαθαίνοντάς τα) με τα οποιαδήποτε γεγονότα, ακόμη και τα πιο συγκλονιστικά. Πράγματι, ύστερα από λίγο καιρό αραιά και πού μονάχα τον θυμόμασταν τον φίλο μας. Εξάλλου και ο ίδιος είχε εξαφανιστεί από την παρέα μας —πράγμα όχι ασυνήθιστο έτσι κι αλλιώς. Μια μέρα ωστόσο κάποιος από την παρέα μας —είχαμε μαζευτεί στο συνηθισμένο μας στέκι— είχε την έμπνευση να ρίξει στο τραπέζι ένα σενάριο, φανταστικό μεν αλλά καθόλου απίθανο, βασισμένο ακριβώς σ' αυτή την πραγματική ιστορία της ηθελημένης καταστροφής ενός έργου από τον ίδιο τον δημιουργό του. Ας τον ακούσουμε, και θα καταλάβετε γιατί αυτό το σενάριο κυριάρχησε ή, μάλλον, μονοπώλησε τη συζήτηση εκείνης της συνάντησής μας:
—Βρε παιδιά, τι να γίνεται ο φίλος μας ο Χ.; Σαν πολλες μέρες δεν έχει να φανεί; Λέτε να ετοιμάζει κάτι καινούργιο;
—Ναι, για να το αχρηστέψει στο τέλος… σχολίασε δηκτικά ο Δ.
—Και αυτό, αλλά για σκεφτείτε: Ας υποθέσουμε ότι ο φίλος μας σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα «νοήμον ρομπότ». Άλλωστε έχει ιδιαίτερα εντρυφήσει στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, όπως ξέρετε. Σκεφτείτε λοιπόν να φτιάξει ένα ρομπότ που θα έχει… Καλά… ακούστε… δεν είμαι ειδικός σε τέτοια θέματα, και με δυσκολία μιλάω γι' αυτά, αλλά νά πώς το αντιλαμβάνομαι, και συγχωρήστε με για ό,τι άτοπο ή ανακριβές πω. Λοιπόν, εγώ φαντάζομαι ότι αυτά τα νοήμονα ρομπότ έχουν την ικανότητα να συνδυάζουν διάφορα δεδομένα, να τα σταθμίζουν και να επιλέγουν ή να αποφασίζουν πώς να ενεργήσουν. Ακόμη έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να αυτενεργούν, φαντάζομαι εντός κάποιων ορίων που έχει θέσει γι' αυτά ο δημιουργός τους. Όπως δηλαδή έχει κάνει και με μας τους ανθρώπους ο Δημιουργός μας, κατά τους θρησκευόμενους πάσης θρησκείας. Δηλαδή δεν μπορώ να διανοηθώ ότι ο δημιουργός ενός ρομπότ δεν μπορεί να ελέγξει τα όρια δράσης και αυτενέργειας του δημιουργήματός του, όσο και έξυπνο κι αν το έχει φτάξει. Αν κάποιος διαφωνεί και υποστηρίζει ότι το ρομπότ μπορεί να υπερισχύσει του δημιουργού του, ας κρατήσει τη, σεβαστή οπωσδήποτε, διαφωνία του, δεν πρόκειται εξάλλου νιώσει μοναξιά· πολλοί το υποστηρίζουν αυτό. Όμως εμείς ας δεχτούμε για την οικονομία της συζήτησής μας ότι εν προκειμένω με τον φίλο μας δεν ισχύει κάτι τέτοιο, σύμφωνοι; Ωραία… Πάμε παρακάτω, να δούμε κατά πόσο είναι και στην πραγματικότητα ωραία τα πράγματα. Λοιπόν, ας υποθέσουμε ότι ο φίλος μας έφτιαξε ένα τέτοιο έξυπνο ρομπότ, το οποίο, όπως και ο άνθρωπος, έχει νοημοσύνη, μαθαίνει, διορθώνει τα λάθη του, βελτιώνει τις μεθόδους εργασίας του κ.λπ. κ.λπ. Αυτό το ρομπότ, λοιπόν, μπορεί να πάει, να το βάλουν έστω, να δουλέψει σ' ένα εργοστάσιο. Θα μάθει εκεί να φτιάχνει αυτοκίνητα, ας πούμε. Θα τα σχεδιάζει και θα τα κατασκευάζει. Προφανώς όχι ένα μοναδικό ρομπότ, αλλά κάμποσα, ακόμη και χιλιάδες, όσα χρειάζονται. Ναι. Και θα είναι παραγωγικότατα. Χμ! «Απεργίες θα κάνουν;» θα ρωτήσετε. Εμ, δεν θα κάνουν; Αφού είναι νοήμονα… Και απεργίες θα κάνουν και στο ΠΑΜΕ θα πάνε να γραφτούν, στα σίγουρα! Είπαμε, είναι νοήμονα εκ κατασκευής. Σ' αυτό υπερέχουν από μας τους ανθρώπους, που είμαστε νοήμονες εκ γενετής, αλλά ανοηταίνουμε, όταν μεγαλώνοντας συμβεί να χάσουμε τον ταξικό μας μπούσουλα. Ας είναι… Κι αν, τώρα, αποφασίσουν όλα τα ρομπότ όλων των εργοστασίων, επιχειρήσεων κ.λπ. να κάνουν ΤΗΝ επανάσταση; Ναι, αυτήν που δεν κάνουν σήμερα οι άνθρωποι! Όχι, πόλεμο δεν θα αποφασίσουν να κάνουν, αυτόν το αφήνουν να τον κάνουν οι άνθρωποι —είναι νοήμονα είπαμε!
Αλλά ας βάλουμε φρένο στις φαντασιώσεις μας και ας ξαναγυρίσουμε στο σενάριο της κατασκευής νοήμονος ρομπότ από τον φίλο μας τον Χ. Και ας υποθέσουμε ότι το κλειδί για τον έλεγχο του δημιουργήματός του, του ρομπότ, από τον δημιουργό του ή τον μέλλοντα ιδιοκτήτη του, είναι ένα τηλεχειριστήριο, σαν αυτό της τηλεόρασης, που απαιτεί τη χρήση, για λόγους ασφάλειας, ενός μυστικού κωδικού. Ε, καταλαβαίνετε πού το πάω: Τι θα γίνει αν ο φίλος μας ο Χ. επιφυλάσσει και για τον κωδικό αυτόν την ίδια τύχη, την ίδια μεταχείριση με τον κωδικό του πρόσφατου λογισμικού του; Ε, τότε καθόλου ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά δεν θα είναι τα πράγματα! Όπως καταλαβαίνετε, τότε θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μιαν επικίνδυνη κατάσταση, απρόβλεπτη και αστάθμητη συν τοις άλλοις. Δεν θα έχουμε, όπως στην περίπτωση του λογισμικού, την εκούσια αυτοαποξένωση του δημιουργού από το δημιούργημά του με ταυτόχρονη αχρήστευση του δημιουργήματος. Στην περίπτωση του ρομπότ, η αυτοαποξένωση του δημιουργού από το δημιούργημά του δεν θα συνοδεύεται από την αχρήστευση του δημιουργήματός του αλλά από την απώλεια κάθε δυνατότητας ελέγχου του! Το δημιούργημά του θα ζει και θα βασιλεύει ανεξέλεγκτο!
—Παιδιά, να με συμπαθάτε, μπαίνει στη συζήτησή μας ένας συμπαθητικός γεροντάκος, που πάντα καθόταν μόνος του σε κάποιο τραπεζάκι· τώρα τελευταία συνήθιζε —ή μήπως επιδίωκε;— να κάθεται σε διπλανό με μας τραπέζι, σιωπηλός όπως πάντα. Φαίνεται ότι κάποιο ενδιαφέρον είχε βρει στις συζητήσεις μας και μας παρακολουθούσε. Γυρίσαμε αυθόρμητα προς το μέρος του και τον κοιτάξαμε καλωσυνάτα. Ήταν μια ευγενική φυσιογνωμία και μιλούσε ήρεμα και κάπως συνεσταλμένα, με τα μάτια χαμηλωμένα. Εμείς ανοίξαμε κάπως τον κύκλο μας σε μια κίνηση αβροφροσύνης, να δείξουμε ότι τον δεχόμαστε στην παρέα μας. Κι αυτός συνέχισε, με κάποιο φανερό δισταγμό στην αρχή: Να με συμπαθάτε, το λοιπόν, μεγάλοι ανθρώποι είσαστε, αλλά ακούστε κι εμένα, είμαι πολύ μεγαλύτερός σας. Παιδιά μου, η φαντασία του ανθρώπου φαίνεται πως δεν έχει όρια. Όμως το ίδιο και η πραγματικότητα. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει το κλισέ «και η πιο αχαλίνωτη ή νοσηρή ή ξερωγώ τι άλλο φαντασία ωχριά μπρος στην πραγματικότητα»;
Λοιπόν, αν μου επιτρέπετε, ακούστε με να σας διηγηθώ μια πραγματική ιστορία, όπου κάποιος, γνωστός μου, όχι απλώς κατέστρεψε ό,τι είχε δημιουργήσει, αυτό ίσως και να μην το ήθελε· μάλλον, λογικό είναι να μην το ήθελε. Αλλά κι αν ακόμη υποτεθεί ότι το ήθελε —πράγμα αδιανόητο έως παράλογο—, θα μπορούσε εύκολα και άκοπα να το κάνει, για να μην πω ότι κάτι και ο ίδιος θα απολάμβανε από την καταστροφή αυτή. Ναι, σκεφτείτε, έχετε, ας πούμε, δημιουργήσει ένα σεβαστό κεφάλαιο, κανά εκατομμυριάκι ευρώ. Δύσκολο είναι αυτό το δημιούργημά σας να το εξαφανίσετε; Ασφαλώς όχι· πανεύκολο! Καθόλου συνετό βέβαια, αλλά πανεύκολο και, τέλος πάντων, κάποια απόλαυση, έστω αρρωστημένη, θα έχεις ενόσω ροκανίζεις τα ευρουλάκια. Αυτός όμως δεν στράφηκε κατευθείαν προς την καταστροφή όσων είχε δημιουργήσει, προφανώς —λέω εγώ— επειδή δεν ήθελε κάτι τέτοιο. Λογικά έως εδώ, ε;
—Μα δεν μας είπες, τι είχε δημιουργήσει αυτός;
—Συγγνώμη, ναι. Είχε μια σπουδαία επιχείρηση, μια βιομηχανία γνωστή —δεν θέλω να πω ποιαν, δεν έχει σημασία αυτό. Πνεύμα ανήσυχο, επιζητούσε διαρκώς να επεκτείνει τους τομείς δραστηριότητάς του, να εκσυγχρονίζει τις παραγωγικές εγκαταστάσεις και υποδομές του, να επινοεί καινοτόμα προϊόντα. Λογιζόταν το δίχως άλλο ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας. Ίσως όμως παρασύρθηκε κάποια στιγμή, ξανοίχτηκε περισσότερο απ' όσο έπρεπε, ίσως υπερεκτίμησε τις δυνατότητες της επιχείρησής του, δεν έχει τόση σημασία στην τωρινή κουβέντα μας να τα αναλύσουμε όλα αυτά, ας φτάσουμε στο αποτέλεσμα: Βρέθηκε χρεωμένος ή, ίσως, όχι τόσο χρεωμένος όσο υποχρεωμένος να καταφύγει σε δανεισμό. Δεν νομίζω ότι ήταν αναπόδραστη ανάγκη κάτι τέτοιο, νομίζω ότι θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς να προσφύγει στους δανειστές, ίσως με κάποια ανασύνταξη ή και αναδίπλωση των δραστηριοτήτων του θα μπορούσε να αντεπεξέλθει. Αλλά και πάλι, ας μη σταθούμε σ' αυτό. Ας περιοριστούμε να πούμε τι έκανε και κατέληξε να καταστραφεί. Για την ακρίβεια, να αυτοκαταστραφεί ή, όπως λέμε, να σκάψει ο ίδιος τον λάκκο του!
Οι δανειστές απαίτησαν, και αυτός το δέχτηκε, οι επιχειρήσεις του να μη διοικούνται από τον ίδιο, όπως γινόταν μέχρι τότε, αλλά από ένα «εποπτικό συμβούλιο», το οποίο θα έπρεπε να το συστήσει ο επιχειρηματίας και το οποίο θα λειτουργούσε ανεξάρτητα από τον ίδιο! Αυτό πλέον θα έπαιρνε όλες τις αποφάσεις που αφορούσαν την επιχείρηση, σ' αυτό μεταβιβάζονταν όλα τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης, και αυτό θα μπορούσε χωρίς να ρωτήσει τον επιχειρηματία να πουλήσει ή να εκποιήσει ό,τι έκρινε, προκειμένου να εξασφαλίζονται οι δανειστές. Ε, το αποτέλεσμα σάς το είπα…
—Παιδιά, νομίζω πως κάπου εδώ έχω θέση και εγώ, ακούστηκε κάποιος να λέει από πίσω μας. Ήμασταν στραμμένοι προς τον γεροντάκο, μας είχε απορροφήσει η παρέμβασή του. Τώρα, ακούγοντας πίσω από τις πλάτες μας τούτον τον καινούργιο «της προσκολλήσεως», γυρίσαμε ξαφνιασμένοι, και τι να δούμε; Στεκόταν ολόρθος και χαμογελαστός απέναντί μας ο Θοδωρής, ο Θοδωρής Αθανασιάδης, ο ιστολόγος του Cogito ergo sum.
—Δείτε αυτές τις αναρτήσεις μου, λέει, είναι σχετικές με τις συμπεριφορές που συζητάτε. Είναι όμως και τραγικές, γιατί αφορούν μια χώρα κι έναν λαό· τη χώρα μας και τον λαό μας…
Με τα λινκ αυτών των τριών αναρτήσεων από το εξαιρετικό ιστολόγιο του Θοδωρή κλείνω κι εγώ τη σημερινή μου ιστογραφή. Αυτές οι τρεις αναρτήσεις είναι το… κήρυγμα που σας είχα προαναγγείλει:
http://teddygr.blogspot.com/2019/04/1.html ΕΕΣΥΠ, αυτή η άγνωστη (1)
http://teddygr.blogspot.com/2019/04/2.html ΕΕΣΥΠ, αυτή η άγνωστη (2)
http://teddygr.blogspot.com/2019/04/3.html ΕΕΣΥΠ, αυτή η άγνωστη (3)
Σ' ευχαριστούμε, Θοδωρή.
