Η απόχη της αποχής

Προχθές, Κυριακή, κάποιες υποχρεώσεις με κράτησαν σχεδόν όλη μέρα μακριά από τις συνηθισμένες κυριακάτικες ενασχολήσεις μου, μία από τις οποίες είναι η ανάγνωση επιλεγμένων (αλλ' όχι κατ' ανάγκη εκλεκτών!) κυριακάτικων φύλλων —τώρα που το σκέφτομαι, προφανώς πρέπει να πάσχω από ένα είδος αθεράπευτου μαζοχισμού, καθώς δεν μπορώ, βλέπετε, να μην πάρω την κυριακάτικη δόση μου από λίγο… Στέφανο Κασιμάτη, μεταξύ άλλων βέβαια, διότι υπάρχουν και άλλοι αστέρες, μην τους αδικήσω: Τέλλογλου (ε;), Μανδραβέλης, Λυγερός… Λοιπόν, ήταν βράδυ όταν γύρισα σπίτι μου, αφού πρώτα πέρασα από τον ψιλικατζή της γειτονιάς, την ώρα που ετοιμαζόταν να κλείσει, και πήρα τις εφημερίδες μου, που μου τις είχε φυλάξει. Ωστόσο στο σπίτι καταπιάστηκα αμέσως με την ήδη αρχινημένη αλλά αφημένη ημιτελή ιστογραφή μου Περί αποχής, την οποία κατάφερα τελικά να αναρτήσω λίγα λεπτά πριν φύγει η Κυριακή. Τότε μονάχα πήρα στα χέρια μου και άρχισα να ξεδιπλώνω τις εφημερίδες. Και —τι φοβερή σύμπτωση, τι έκπληξη!— αμέσως το μάτι μου έπεσε στο εξώφυλλο του ένθετου περιοδικού «Κ» της «Καθημερινής»· εξώφυλλο αφιερωμένο με υπερηφάνεια περισσή στο πιο σημαντικό μάλλον από τα άρθρα του —με τα κριτήρια του περιοδικού, ασφαλώς. Τίτλος του «Γιατί δεν ψηφίσαμε»! Ο υπότιτλος «Νέοι πολίτες εξηγούν γιατί επέλεξαν την αποχή» και 8 φωτογραφίες νέων που, «ανυποψίαστοι κι ωραίοι», καμαρώνουν για τον άθλο της αποχής τους από τις εκλογές και ενασμενίζονται για την επιτυχία της συμμετοχής τους στο πονηρό κόλπο —«πού να καταλάβουνε οι φτωχοί!»— της προπαγάνδας μέσω ενός ελαφρού, λαϊφσταϊλίστικου άρθρου–συνέντευξης, προϊδεάζουν για το περιεχόμενο και το ποιόν τού πονήματος. Λέτε η φυλλάδα του Αλαφούζου να είχε υπόψη της το δικό μου… φαρμακερό άρθρο κατά της αποχής, αυτό που μόλις ανάρτησα, σκέφτηκα, και γι' αυτό φρόντισε να έχει έτοιμο το… αντίδοτο; Καλά, εντάξει, υπερβολές ως προς εμένα, αλλά σίγουρα κάτι… φαρμακώνει τον νου και τη σκέψη των Αλαφούζων και τους οδηγεί να… παίρνουν τα μέτρα τους!

Μάλιστα παίρνουν τα μέτρα τους με κάθε δυνατό τρόπο· πολύμορφη και πολυεπίπεδη η δραστηριότητά τους. Μία μορφή είναι ο εκμαυλισμός της συνείδησης και των ηθών των λαϊκών στρωμάτων, ιδίως δε της νεολαίας. Η προβολή νοσηρών, αντικοινωνικών, εκφυλιστικών προτύπων. Επιστρατεύονται γι' αυτό τον σκοπό κάθε λογής σκουπίδια από τα ΜΜΕ (Μέσα Μαζικού Εκμαυλισμού), τα οποία προσφέρονται αφειδώς χωρίς όρια, χωρίς φραγμούς. Σκουπίδια μεν αλλά σε λαμπερή συσκευασία. Έτσι σιγά σιγά οδηγούν στην άμβλυνση του αισθήματος του πολίτη περί ηθικής, δεοντολογίας, καθήκοντος, χρέους, και στην υποκατάσταση των κοινωνικών και ουμανιστικών αξιών με ό,τι βρίσκεται στον αντίποδα αυτών: την αποθέωση του ατομισμού και την ηρωοποίηση της βαρβαρότητας. Θυμάμαι πώς αντιδρούσαν οι άνθρωποι τα πρώτα χρόνια της τηλεόρασης στη χώρα μας, στα τέλη της δεκαετίας του '60 και αρχές του '70, όταν προβάλλονταν αμερικανικές κωμικές σειρές, στις οποίες ακούγονταν ηχογραφημένα γέλια σ' εκείνες τις σκηνές που αναμενόταν (ή έπρεπε;) να γελάσει ο θεατής. Αυτό προφανώς ήταν (εμπορικά, αλλ' όχι μόνο) χρήσιμο, εν πάση περιπτώσει είχε το αναμενόμενο άμεσο αποτέλεσμα, δηλαδή το γέλιο του τηλεθεατή, όταν το κοινό που τις παρακολουθούσε ήταν Αμερικανοί, επειδή οι Αμερικανοί έχουν ή τους έχουν εμφυσήσει αγελαία συμπεριφορά. Στη χώρα μας, τότε, είχε μάλλον το αντίθετο (άμεσο) αποτέλεσμα, την αποστροφή του έλληνα τηλεθεατή και την αποδοκιμασία εκ μέρους του της αταίριαστης στην αισθητική του και, κυρίως, στη συμπεριφορά του ηχητικής συνοδείας. Αυτό γινόταν τότε. Σιγά σιγά ωστόσο τα συνηθίσαμε τα ηχογραφημένα αυτά χαχανητά και σήμερα δεν ξέρω μήπως τα αποζητούμε κιόλας να υπάρχουν. Αυτή, νομίζω, ήταν η επιδίωξη εξαρχής, το προσδοκώμενο μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα: ο εθισμός στην αγελαία συμπεριφορά. Πιαστήκαμε στη φάκα, κι ας μας ήταν φανερά αποκρουστική στην αρχή, κι ας μην είχε ούτε ένα τόσο δα τυράκι για δόλωμα…

Σήμερα βέβαια οι έμποροι της χειραγώγησης έχουν τελειοποιήσει τις μεθόδους τους. Βλέπετε πώς προσέχουν και επιμελούνται το πλασάρισμα των συνειδησιοτρόπων^[1] σκουπιδιών τους, το φανταχτερό τους περιτύλιγμα, την αστραφτερή τους συσκευασία. Έτσι στήνεται σε κάθε εκλογική διαδικασία η απόχη που αποσκοπεί να παγιδέψει τους ψηφοφόρους και να στρέψει τη δυσαρέσκεια ή την απογοήτευση από την ακολουθούμενη πολιτική, ακόμη και τη διαμαρτυρία, την αποδοκιμασία ή την καταδίκη της πολιτικής αυτής, στην ανώδυνη για το σύστημα, στη βολική για τα αστικά κόμματα της εξουσίας αποχή. Η απόχη της αποχής, λοιπόν, επιχειρεί να μας πείσει πως είναι in η αποχή, πως ζούμε στην εποχή της αποχής, πως η αποχή είναι, τάχα, η σωστή στάση από τους ψηφοφόρους απέναντι «σε μια πολιτική που μας πνίγει» —έτσι κάπως, λιγάκι μεταφυσικά, λιγάκι ισοπεδωτικά, αλλά κυρίως απολύτως αταξικά. Αυτή είναι η απόχη της αποχής, η ύπουλη προπαγάνδα κατά των κοινωνικών αγώνων. Ενίοτε καλά κρυμμένη ανάμεσα στις ιλουστρασιόν σελίδες των κοσμοπολίτικων ή λαϊφστάιλ περιοδικών, αυτή η απόχη τσίμπησε μέσω του Αλαφούζειου «Κ» οκτώ νέα παιδιά ηλικίας 19 έως 26 ετών, τους πήρε συνέντευξη (τρεις οι δημοσιογράφοι που συνέπραξαν), τους φωτογράφησε (ένας ο φωτογράφος, κι η Άνοιξη ακριβή) και τους απαθανάτισε για να τους περιφέρει πλέον ως πρότυπα προς μίμηση… Νέοι, ωραίοι, μορφωμένοι, γελαστοί, σίγουροι και, προπάντων, μακριά από τα καταραμένα κόμματα. Τι άλλο θέλετε; Μη μου πείτε πως δεν είναι ελκυστικά όλα αυτά και πως εσάς σας εκφράζει ο ξύλινος κεντρικός τίτλος του κυριακάτικου «Ριζοσπάστη», που, προσκολλημένος σε στερεότυπα περασμένων δεκαετιών, φωνάζει σαν ντουντούκα: «ΜΕΤΩΠΟ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗΣ ΠΑΝΤΟΥ για ανάπτυξη υπέρ του λαού»! Τς, τς, τς! Αμετανόητοι!

— — — — — — — — — — — — — — — — — — — —

^[1]συνειδησιοτρόπος –ος –ο: λέξη πλασμένη από μένα, κατά το ψυχοτρόπος, ώστε να συμβάλω, έστω κατά μία λέξη, μπας και φτάσει η γλώσσα μας κάποτε τα 5 εκατομμύρια λέξεις των αδαών αρχαιόπληκτων (ή Ελλαδεμπόρων), μεταξύ των οποίων και ο ακαδημαϊκός(!) Κ. Κουνάδης.