Κυριακή, Απριλίου 14, 2019

Ξημερώνει…


Το περσυνό σχολικό έτος, το 2017-18, η κινηματογραφική ομάδα του 8ου Γυμνασίου Πειραιά, στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος κινηματογράφου με θέμα το ντοκιμαντέρ και τα είδη του, δημιούργησε την ταινία μικρού μήκους «Ξημερώνει στο Γεντί Κουλέ». Το γύρισμα της ταινίας έγινε στις ιστορικές φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, κατά τη διάρκεια 3ημερης εκδρομής της ομάδας για τον σκοπό αυτό. «Γεντί Κουλέ» είναι η οθωμανική ονομασία με την οποία είναι γνωστό το Φρούριο του Επταπυργίου, στο βορειοανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης, εντός της Ακρόπολης (yedi=επτά, kule=πύργος). Το Φρούριο του Επταπυργίου ολοκληρώθηκε κατά στάδια σε διάφορες φάσεις οικοδόμησης, από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια έως τα ύστερα βυζαντινά, ενώ ο τελευταίος —ο μεσαίος— πύργος κτίστηκε από τους Τούρκους αμέσως μετά την άλωση της πόλης το 1430. Σκοπός του φρουρίου ήταν η οχύρωση της πόλης. Βεβαίως με την πάροδο των αιώνων το φρούριο έπαψε να υπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε, και ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα η οθωμανική διοίκηση το μετάτρεψε σε φυλακές, που έγιναν διαβόητες για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης, ενώ η απόδραση από αυτές αποτελούσε αδιανόητο εγχείρημα. Η ελληνική διοίκηση, στη συνέχεια, εξακολούθησε να χρησιμοποιεί τις εν λόγω φυλακές μέχρι λίγα χρόνια πριν από το τέλος του 20ού αιώνα (το 1989). Θεωρούνταν φυλακές ύψιστης ασφάλειας, αποτρόπαιο κάτεργο για τους κρατούμενους, απέναντι στους οποίους η σκληρότητα των δεσμοφυλάκων ήταν τέτοια, που έγιναν το σύμβολο του τρόμου και της απανθρωπιάς στη Θεσσαλονίκη. Κατά την περίοδο από τη Μεταξική δικτατορία έως την μεταπολίτευση (1936-1974) οι φυλακές αυτές χρησιμοποιήθηκαν και για τον εγκλεισμό πολιτικών κρατουμένων. Εκατοντάδες πολίτες γνώρισαν εξαιτίας των αριστερών πολιτικών τους πεποιθήσεων το τρομακτικό αυτό καλαστήριο, όπου τα ουρλιαχτά από τους βασανισμούς ακούγονταν μέχρι την πόλη. Πολλοί από αυτούς είτε υπέκυψαν στα βασανιστήρια είτε οδηγήθηκαν από εκεί στο εκτελεστικό απόσπασμα. Οι ιστορίες που έρχονται από εκείνη την εποχή αμαυρώνουν την ιστορία της πόλης και της ελληνικής πολιτείας γενικότερα.

Ένας από τους πολιτικούς κρατούμενους των φυλακών αυτών κατά την μετεμφυλιακή περίοδο ήταν ο νεαρός κομμουνιστής και αγωνιστής της ειρήνης Νίκος Νικηφορίδης, γεννημένος το 1928. Ήταν γραμματέας της ΕΠΟΝ στο Παγκράτι. Εξορίστηκε στην Ικαρία και στη συνέχεια στη Μακρόνησο, όπου από τα βασανιστήρια παρέλυσε το ένα του πόδι και για ένα διάστημα είχε χάσει την όρασή του, ενώ πάθαινε και επιληπτικές κρίσεις. Σχεδόν ετοιμοθάνατος από τα βασανιστήρια, αφήνεται ελεύθερος το 1950. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1951 συνελήφθη και πάλι, μαζί με άλλους αγωνιστές, και καταδικάστηκε επειδή «επεδίωξε εφαρμογήν ανατρεπτικών ιδεών διά της συλλογής υπογραφών διά την ειρήνην». Εκτελέστηκε στις 5 Μαρτίου 1951, σε ηλικία 22 χρόνων, πίσω από το Γεντί Κουλέ, παρά τις εκκλήσεις από όλο τον κόσμο να μην προχωρήσει η εκτέλεση της θανατικής ποινής. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής ο Νικηφορίδης εκτελέστηκε φωνάζοντας: «Ζήτω η ειρήνη και η πανανθρώπινη λευτεριά». Μαζί του εκτελέστηκαν έξι αντάρτες του εμφυλίου.

Πάνω στην τραγική αυτή ιστορία του ήρωα, του δικού μας άγιου, του δικού μας ιερομάρτυρα, του Νίκου Νικηφορίδη, είναι βασισμένο το σενάριο της ταινίας που έφτιαξαν οι μαθητές του 8ου Γυμνασίου Πειραιά, που, όπως αναφέρουν, «αφιερώνεται σε όλους τους πολιτικούς κρατούμενους που βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν στο Γεντί Κουλέ την περίοδο 1940-1974». Η ταινία αυτή συμμετείχε στο 5ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νέων (5th International Youth Film Festival) «Plasencia Encorto», που πραγματοποιήθηκε στην όμορφη πόλη της Πλασένθια στην Εξτρεμαδούρα της Ισπανίας από τις 4 έως τις 6 Απριλίου 2019, και απέσπασε το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ.

Συγχαρητήρια αξίζουν όλοι οι συντελεστές αυτής της παραγωγής, πρώτα απ' όλα για το θέμα που επέλεξαν, και ασφαλώς για τον άρτιο από κάθε πλευρά τρόπο με τον οποίο υλοποίησαν την ιδέα τους. Συγχαρητήρια στους μαθητές, τους καθηγητές, τους γονείς και στον καθένα που βοήθησε σ' αυτή την ωραία προσπάθεια. Τέτοιες προσπάθειες μάς κάνουν να είμαστε αισιόδοξοι ότι υπάρχει ελπίδα… Ότι ξημερώνει!

Μπορείτε να δείτε την ταινία στον παρακάτω σύνδεσμο ή στο βίντεο που παρατίθεται.
Ξημερώνει στο Γεντί Κουλέ


Με αφορμή κάποιο σχόλιο από φίλο ενόσω έγραφα το σημείωμα αυτό:

Όχι, καλέ! Ποιο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο, ποιος μιλάει γι' αυτό; Μα «Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!»… Εξάλλου ό,τι ήτανε να πούμε σχετικά, το είπαμε στην ανάρτηση Τ' αστέρι.